Safiye Ali-İlk Kadın Doktor
2 Şubat 1894 doğumlu olan Safiye Ali Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın tıp doktoru ve ilk kadın tıp eğitimi veren hocasıdır.
Darülfünun Tıp Fakültesi kız öğrenci kabul etmediği için Almanya ya giderek Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenim gördü.
Haziran 1923’te Türkiye’nin ilk kadın doktoru olarak icazetnamesini aldı ve eşi ile birlikte Cağaloğlu’nda muayenehane açtı.
Amerikan Koleji bünyesinde açılan ilk kız tıp okulunda jinekoloji ve obstetrik dersleri vererek kızlara tıp eğitimi veren ilk kadın öğretim üyesi olarak tarihe geçti.
Mesleki çalışmalarının yanı sıra İstanbul’da başlayan feminist harekete katılarak Türk kadınının seçme ve seçilme hakkı için mücadele etmiştir.
Kanser teşhisi konulması üzerine Türkiye’den ayrılarak Almanya’ya yerleşti. İkinci Dünya Savaşı yıllarında sağlığı elverdiği sürece mesleğini sürdürdü. 5 Temmuz 1952’de Dortmund’da hayatını kaybetti.
Bedriye Tahir Gökmen-İlk Kadın Pilot
Bedriye Tahir Gökmen Türkiye’nin ilk kadın pilotudur.
Memurluk yaptığı sırada havacılık eğitimi almıştır.
1932 yılında sivil uçak okulundan 12 erkek öğrenciyle birlikte eğitimini sürdürüp 1933’te brövesini almıştır. Havacılıkla uğraştığı için memurluktan kovulmuştur.
Brövelerin onaylanması için yapılacak sınav, uçağın kaza geçirmesi dolayısıyla gerçekleştirilememiştir.
Abdurrahman Türkücü’nün kendisine verdiği “Gökmen” adını, 1934’te soyadı kanunuyla birlikte soyadı olarak kullanmaya başlamıştır. (Gökmen Bacı olarak bilinir.)
Kendisi ile ilgili detaylı kayıt olmadığından 1934’ten sonra akıbeti bilinmemektedir. Mezarı, doğum tarihi ve ölüm tarihi bilinmemektedir.
Fatma Refet Angın-İlk Kadın Öğretmen
18 Mart 1915 de Gelibolu da dünyaya gelen Fatma Rafet Angın Okuma-yazmayı annesinden öğrenir daha sonra üçüncü sınıftan okula başlamıştır.
Henüz küçük bir çocukken öğretmen olmaya karar vermişti.
Mustafa Kemal Atatürk ile yolları birçok kez kesişen Rafet Angın, birinci karşılaşmasını ilkokul yıllarında yaşamıştır. Atatürk’ün “Büyüyünce ne olacaksın çocuk?” sözüne, “Öğretmen” diye cevap verir Refet Angın. İkinci karşılaşmalarında ise Öğretmen Okulu öğrencisidir ve Atatürk’e “Bakın sözümü tuttum Paşam. Öğretmen olacağım işte!” dediğinde Atatürk onu hatırlar, ne öğretmeni olmak istediğini sorar. “Matematik” cevabını alınca “Hayır tarih öğretmeni olacaksın. Çünkü nesillere tarihlerini öğretmek en önemli vazifedir.” sözü üzerine Refet Angın, tarih öğretmeni olur.
İlk Öğretmenler Gününde yılın öğretmeni seçilir.1982 yılın da emekli olan Fatma Rafet Angın ayrıca Hayat Bilgisi dizisin de Afet Güçveren’ in öğretmeni olarak karşımıza çıkmıştır.30 Ocak 2010 tarihinde hayata gözlerini yummuştur.
Afife Jale-İlk Kadın Tiyatro Oyuncusu
1902 İstanbul-Kadıköy de dünyaya gelen Afife Jale Darülbedayi ’ye giren ilk beş Müslüman Türk kadınından biridir. Afife Jale Müslüman kadınların sahneye çıkmasının hoş karşılanmadığı yıllarda tiyatroya başlamıştır.
3 Nisan 1919 tarihinde, Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolü ile ilk kez sahneye çıkmıştır. Asıl ismi Afife olan sanatçı, daha sonra bu oyunda “Jale” takma ismini kullanmış ve bundan sonra Afife Jale adıyla anılmaya başlanmıştır.
Baş ağrısının tedavisi için doktorunun morfin tedavisine başlaması Afife Jaleyi morfin bağımlısı yapmış ve 1941 de tedavi gördüğü Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesinde vefat etmiştir.
Süreyya Ağaoğlu-İlk Kadın Avukat
1903 yılında dünyaya gelen Süreyya Ağaoğlu, Türkiye’nin ilk kadın avukatı ve kadın hakları savunucularındandır. Azeri kökenli ünlü düşünür ve siyasetçi Ahmet Ağaoğlu’nun kızı, yazar ve siyasetçi Samet Ağaoğlu’nun kız kardeşidir.
Hukuk Fakültesi’ne başvuran ilk kız öğrenci olarak fakültenin kız öğrencilere açılmasında öncü rol oynadı. Beraberinde iki kız arkadaşını da (Melda ve Bedia Hanımlar) okula getirip Fakültenin kız öğrencilere açılmasını sağladı. 1925’te fakülteden mezun olduktan sonra Ankara‘da Şurayı Devlet Tanzimat Dairesi’nde çalıştı. 5 Aralık 1927’de Ankara Barosu’na kaydoldu. 1928’de serbest avukatlık ruhsatını alarak, “Türkiye’nin ilk kadın avukatı” unvanın sahibi oldu ve hayatı boyunca avukatlık mesleğini sürdürdü.
Önemli sivil toplum kuruluşlarının kurulmasında rol aldı. Bunların arasında 1996 -2000 yılında başkanlığını yaptığı Türk Hukukçu Kadınlar Derneği başta olmak üzere, Üniversiteli Kadınlar Derneği, Hür Fikirleri Yayma Derneği, Soroptimistler İstanbul Kulübü, Türk Amerikan Üniversiteliler Derneği, 1948 de kendi kurduğu Çocuk Dostları Derneği bulunmaktadır.
Londra’da Gördüklerim ve Bir hayat böyle geçti adlı kitaplarıyla çeşitli hukuki makalelerinin yazarıdır.
29 Aralık 1989’da İstanbul’da öldü. İstanbul’da katıldığı “Kadın Hakları ve Çağdaşlaşma” konulu panelden ayrılırken düşen Ağaoğlu, beyin kanaması geçirdi ve tüm çabalara rağmen kurtarılamadı.
Selma Rıza-İlk Kadın Gazeteci
1872 de dünyaya gelen Selma Rıza; Diplomat Ali Rıza Bey ile sonradan Müslüman olup Naile adını alan Avusturyalı bir annenin kızıdır. Evde özel ders alarak yetiştirildi. Ailesinden gizlice İstanbul‘ dan kaçarak Paris’teki ağabeyinin yanına gitti ve eğitimini Sorbonne Üniversitesi’nde devam etti. Paris’te bulunduğu sırada İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye oldu. Cemiyetin tek kadın üyesiydi. Fransızca olarak yayımlanan Meşveret Gazetesi’nde ve Türkçe olarak yayımlanan Şuray-ı Ümmet Gazetesi’nde çalıştı. İlk Türk kadın gazeteci unvanını Paris yıllarındaki çalışmaları ile aldı. 1897’de “Uhuvvet” (Kardeşlik) adlı romanını yazdı ancak yayımlamadı. 1899 yılından itibaren “sosyal açıdan kadın” konusu ile ilgilendi; bu konuda bir uzman kabul edildi.
1931 yılında vefat etti.
Fatma Refet Angın-İlk Kadın Öğretmen
18 Mart 1915 de Gelibolu da dünyaya gelen Fatma Rafet Angın Okuma-yazmayı annesinden öğrenir daha sonra üçüncü sınıftan okula başlamıştır.
Henüz küçük bir çocukken öğretmen olmaya karar vermişti.
Mustafa Kemal Atatürk ile yolları birçok kez kesişen Rafet Angın, birinci karşılaşmasını ilkokul yıllarında yaşamıştır. Atatürk’ün “Büyüyünce ne olacaksın çocuk?” sözüne, “Öğretmen” diye cevap verir Refet Angın. İkinci karşılaşmalarında ise Öğretmen Okulu öğrencisidir ve Atatürk’e “Bakın sözümü tuttum Paşam. Öğretmen olacağım işte!” dediğinde Atatürk onu hatırlar, ne öğretmeni olmak istediğini sorar. “Matematik” cevabını alınca “Hayır tarih öğretmeni olacaksın. Çünkü nesillere tarihlerini öğretmek en önemli vazifedir.” sözü üzerine Refet Angın, tarih öğretmeni olur.
İlk Öğretmenler Gününde yılın öğretmeni seçilir.1982 yılın da emekli olan Fatma Rafet Angın ayrıca Hayat Bilgisi dizisin de Afet Güçveren’ in öğretmeni olarak karşımıza çıkmıştır.30 Ocak 2010 tarihinde hayata gözlerini yummuştur.
Yazan: Deniz GÖLGELEYEN
Kaynakça:
https://tr.wikipedia.org
hurriyet.com.tr
